Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce z o.o. Czy członek zarządu spółki z o.o. odpowiada za jej zobowiązania?

Co do zasady, członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiadają za jej zobowiązania. Jedynie w niektórych sytuacjach członek zarządu może ponosić taką odpowiedzialność. W tym artykule przybliżymy jakie sytuacje mogą prowadzić do poniesienia takiej odpowiedzialności i na co członkowie zarządu powinni zwracać uwagę gdy pełnią funkcję członka zarządu spółki.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o.

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obok prostych spółek akcyjnych oraz spółek akcyjnych są spółkami kapitałowymi. W przypadku spółek kapitałowych, trudno jest doprowadzić do tego, by to osoba fizyczna, a nie spółka, odpowiadała za jej zobowiązania.

Inaczej jest w przypadku spółek osobowych. Za zobowiązania takich spółek powstałe w toku ich działalności gospodarczej dużo łatwiej jest pociągnąć do odpowiedzialności majątkiem prywatnym jednego ze wspólników spółki, który ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki osobowej powstałe w toku jej działalności.

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki z o.o.

Co do zasady w spółkach kapitałowych odpowiedzialności nie ponoszą osoby fizyczne. "Co do zasady", ponieważ istnieją sytuacje wprost wskazane wśród przepisów Kodeksu spółek handlowych, w których taka odpowiedzialność nie jest wyłączona.

Założeniem funkcjonowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (jak wszystkich spółek kapitałowych), jest ograniczone zaangażowanie jej udziałowców w prowadzenie spraw spółki i zajmowanie się jej bieżącym funkcjonowaniem. Dlatego właśnie możliwość powołania zarządu przysługuje wspólnikom wszystkich spółek kapitałowych, a spółki te nie mogą funkcjonować bez zarządu. Jeden lub wszyscy udziałowcy spółki mogą ograniczyć się do wniesienia do niej określonego kapitału, a następnie powierzenia koordynacji działalnością przedsiębiorstwa określonej osobie lub osobom - członkom zarządu tej spółki.

To właśnie z uwagi na to założenie możliwość ponoszenia odpowiedzialności całym swoim majątkiem osobistym za długi spółki w przypadku bezskuteczności egzekucji z środków spółki, przewidziana została w stosunku do członków zarządu, jako że modelowo to oni zajmują się jej bieżącą działalnością.

Chcesz wiedzieć jak założyć spółkę z o.o., a także jak dokonywać w niej zmian? Sprawdź nasze książki, w których znajdziesz niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!

Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki

Przewidziana przez prawo sytuacja umożliwiająca skierowanie egzekucji długów do majątku osobistego członków zarządu nie jest możliwością nieograniczoną. Wierzyciel spółki nie może dowolnie i w każdym czasie dochodzić zaspokojenia swoich wierzytelności akurat z majątku członków zarządu, a nie spółki.

Spółka z o.o. powinna regulować zaciągnięte zobowiązania samodzielnie. Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki może powstać dopiero w momencie, gdy egzekucja z środków spółki okaże się bezskuteczna. Wierzyciel musi zawsze w pierwszym kroku kierować żądanie zapłaty długu bezpośrednio do spółki, która spłacić określone zobowiązanie ma ze swojego własnego majątku.

Jedynie w sytuacji, w której spłacenie długu z majątku spółki jest niemożliwe, można rozpatrywać, czy istnieją powody, dzięki którym w ogóle można prowadzić egzekucję z majątków członków zarządu. Bezskuteczność egzekucji ze środków spółki musi zostać udowodniona przez jej wierzyciela. Okoliczność ta może być wykazana przez wierzyciela na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na spłacenie wierzyciela.

Odpowiedzialność zarządu za długi spółki z o.o.

W przypadku opisanej powyżej bezskuteczności egzekucji z środków spółki, wszystkie świadczenia mogą zostać zaspokojone z osobistych majątków członków zarządu – przy czym wierzyciel może dowolnie wskazać, czy egzekucja danej należności ma być skierowania przeciwko jednemu, wybranym, czy wszystkim członkom zarządu, ponieważ członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki.

Co ważne, odpowiedzialność za długi w niewypłacalnej spółce nie jest ograniczona wyłącznie do obecnie sprawujących funkcje członków jej zarządu. Zarząd jako całość, a więc wszyscy jego członkowie ponoszą odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania, jeśli tylko zostały zaciągnięte w trakcie trwania ich kadencji.

Zgodnie z regulacją Kodeksu spółek handlowych, konieczne jest zagłosowanie nad udzieleniem absolutorium członkom zarządu. Udzielenie absolutorium traktuje się jako okazanie poparcia dla działalności danego członka i akceptacji dokonanych przez niego działań. Jednak fakt udzielenia absolutorium nie ma wpływu na to, czy dany członek ponosi odpowiedzialność za zobowiązania.

Warto zaznaczyć, że nie wszyscy członkowie organów spółki odpowiadają za jej zobowiązania - odpowiedzialność taka nie ma zastosowania w przypadku członków rady nadzorczej spółki, jeśli została ustanowiona.

Egzekucja z majątku członka zarządu

Nawet w sytuacji, gdy egzekucja z środków spółki z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu będą odpowiadać osobiście za zobowiązania spółki tylko wówczas, gdy w czasie sprawowania przez danego członka funkcji w zarządzie nie podjął on określonych działań. Działania te należy podjąć w sytuacji gdy zaszły przesłanki uzasadniające zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego lub układowego spółki z o.o.

Tym samym, pomimo bezskuteczności egzekucji wobec spółki, możliwe jest uniknięcie odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli osoby (lub osoba) przeciw którym prowadzona jest egzekucja wykażą, że:

1) we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości spółki albo w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu. Za „właściwy czas” do ogłoszenia upadłości uznaje się termin nie późniejszy niż trzydzieści dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do jej ogłoszenia. Podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika,

2) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nastąpiło bez winy członków zarządu (albo przynajmniej tego członka, przeciwko któremu kierowana jest egzekucja). Oznacza to, że przy zachowaniu należytej staranności członek ten spółki nie miał możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości,

3) pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu) wierzyciel nie poniósł szkody. Taka sytuacja ma miejsce np. gdy członkowie zarządu (lub ten członek, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja) udowodnią, że dochodzona przez wierzyciela należność znajduje się w tak dalekiej kolejności, że nie zostałaby zaspokojona nawet w sytuacji prawidłowego zgłoszenia wniosku.

Co ważne, powyższych zasad nie mogą modyfikować postanowienia umowy spółki.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki z o.o.

To, jak wygląda odpowiedzialność wspólnika spółki za jej zobowiązania wynika bezpośrednio z Kodeksu spółek handlowych. Odpowiedzialność wspólników spółki z o.o. wobec wierzycieli tej spółki jest przez Kodeks spółek handlowych wyłączona, niezależnie od tego czy umowa spółki przewiduje umowne wyłączenie odpowiedzialności jednej lub wszystkich z jej stron, czy wręcz przeciwnie umowa spółki przewiduje, że wspólnicy spółki będą ponosić odpowiedzialność osobistą za jej długi. Modyfikacja zasad odpowiedzialności wspólnika spółki, określonych w Kodeksie spółek handlowych w umowie spółki z o.o. będzie nieskuteczna.

Wspólnik spółki nie odpowiada za jej długi jako wspólnik w relacji z jej kontrahentami, ani w relacji z innymi wspólnikami spółki. Jednak to, że wspólnicy spółki nie odpowiadają z tytułu osobistej odpowiedzialności wspólnika spółki, nie oznacza, że nie odpowiadają z tytułu bycia członkiem zarządu tej spółki. W praktyce często zdarza się przecież, że jeden, część lub nawet wszyscy wspólnicy spółki z o.o. są jednocześnie członkami jej zarządu.

Jeśli więc dana spółka z o.o. w gronie członków zarządu ma swoich wspólników, będą ponosić oni odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki, ale jako członkowie zarządu, nie jako wspólnicy spółki.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że powyższa zasada reguluje odpowiedzialność wspólników spółki wobec jej wierzycieli w sytuacji, gdy spółka została już zarejestrowana, a proces jej zakładania przebiegł prawidłowo. Zasady odpowiedzialności wspólników przed jej rejestracją (np. za własne działania, w których wspólnik działał osobiście, w imieniu spółki przed jej zarejestrowaniem) oraz odpowiedzialności za długi wspólników względem samej spółki (np. wniesienie do spółki wkładu niepieniężnego, którego wartość została znacznie zawyżona albo odpowiedzialność za niespełnione świadczenia należne spółce z o.o.), wyglądają inaczej.

Mikołaj Stacherski