Połączenie spółek krok po kroku. Na czym polega i jakie są skutki fuzji spółek?

Kodeks spółek handlowych umożliwia przeprowadzenie połączenia, czyli tzw. fuzji zarówno spółek kapitałowych, jak i spółek osobowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należy więc do grona podmiotów, które mogą uczestniczyć w tym procesie. Powodów do przeprowadzenia połączenia może być wiele i będą one zależeć od indywidualnej sytuacji danego przedsiębiorstwa. Z naszego artykułu dowiesz się jak wygląda procedura połączenia spółek krok po kroku.

Czy i jakie spółki mogą się łączyć?

Zasady łączenia spółek

Co do zasady w procesie połączenia mogą uczestniczyć zarówno spółki kapitałowe jak i spółki osobowe. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach, które zawiera kodeks spółek handlowych:

1. spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna) mogą łączyć się pomiędzy sobą oraz ze spółkami osobowymi (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna). Spółka osobowa nie może być jednak spółką przejmującą, bądź spółką nowo zawiązaną,

2. spółki osobowe mogą się łączyć pomiędzy sobą jedynie poprzez zawiązanie nowej spółki kapitałowej.

3. w procedurze połączenia nie może uczestniczyć spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości.

Łączyć mogą się zatem spółki kapitałowe ze spółkami kapitałowymi, spółki osobowe ze spółkami osobowymi oraz spółki kapitałowe ze spółkami osobowymi. Spółką powstałą z połączenia będzie jednak zawsze spółka kapitałowa np. spółka z o.o.

Na czym polega łączenie spółek? Jakie są 2 typy połączenia spółek?

Połączenie, czyli fuzja spółek polega na przeniesieniu całego majątku jednej spółki na inną spółkę. Połączenia można dokonać poprzez przeniesienie majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą bądź poprzez przeniesienie majątku łączących się spółek na spółkę nowo zawiązaną.

Połączenie przez przejęcie

Połączenie spółek przez przejęcie polega na tym, że majątek jednej spółki (spółka przejmowana) przechodzi na inną spółkę (spółkę przejmującą). W przypadku połączenia przez przejęcie wspólnicy spółki przejmowanej otrzymują udziały lub akcje w spółce przejmującej. Spółką przejmującą musi być spółka kapitałowa.

Połączenie przez zawiązanie nowej spółki

Drugą metodą jest przeprowadzenie procedury połączenia poprzez zawiązanie nowej spółki. W tym przypadku majątek wszystkich łączących się spółek przechodzi na nową spółkę kapitałową, a wspólnicy łączących się spółek otrzymują w niej udziały lub akcje.

Jak połączyć spółki? Połączenie spółek krok po kroku

Analiza dokumentów

W pierwszej kolejności należy zweryfikować umowy, decyzje administracyjne, a w szczególności zezwolenia, licencje oraz pozwolenia łączących się spółek. Co do zasady spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, jednak w dokumentach lub przepisach ustaw mogą być zawarte dodatkowe obowiązki regulujące obowiązek poinformowania konkretnych podmiotów o planowanym połączeniu lub uzyskania zgody na przeprowadzenie całej procedury. Jeżeli takie postanowienia zostały zawarte, należy w pierwszej kolejności spełnić obowiązki z nich wynikające, co umożliwi kompletną sukcesję praw i obowiązków.

Plan połączenia - kto go sporządza?

Istotnym etapem procedury połączenia jest sporządzenie na piśmie planu połączenia. Jest on uzgadniany i podpisywany przez zarządy łączących się spółek. Z uwagi na to, że uzgodnienie planu połączenia jest czynnością przekraczającą zakres zwykłych spraw spółki, wymaga ono wcześniejszej uchwały zarządów łączących się spółek. Obowiązkowymi elementami planu połączenia są:

1. typ, firma i siedziba każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki - również typ, firma i siedziba tej spółki;

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat;

3. zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej;

4. dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3, uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej;

5. prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki;

6. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.

Do planu połączenia powinno dołączyć się:

1. projekt uchwał o połączeniu spółek;

2. projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej;

3. ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia;

4. oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną dla celów połączenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia;, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny.

Sporządzenie sprawozdania zarządów łączących się spółek

Zarządy łączących się spółek są mają również obowiązek sporządzić pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie, jego podstawy prawne i ekonomiczne, a zwłaszcza stosunek wymiany udziałów lub akcji.

Zbadanie planu połączenia przez biegłego rewidenta

Następnie plan połączenia powinien zostać złożony w sądzie rejestrowym wraz z wnioskiem o wyznaczenie biegłego rewidenta do jego zbadania. Plan połączenia jest bowiem badany przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności. Wspólnicy łączących się spółek mogą jednak zrezygnować z badania planu połączenia przez biegłego co można znacząco obniżyć koszty połączenia i przyspieszyć całą procedurę.

Zawiadomienie wspólników o planowanym połączeniu

Kolejny krok stanowi dwukrotne zawiadomienie wspólników łączących się spółek przez zarządy o planowanym połączeniu. Pierwsze zawiadomienie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu, natomiast drugie zawiadomienie powinno zostać dokonane w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia.

Podjęcie uchwał o połączeniu

W dalszej kolejności należy podjąć uchwały o połączeniu spółek, które powinny zostać zaprotokołowane przez notariusza. Uchwały o połączeniu zgromadzenia wspólników każdej z łączących się spółek muszą zostać podjęta większością trzech czwartych głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego. Dodatkowo, w zależności od rodzaju połączenia, niezbędna jest zmiana albo sporządzenie nowej umowy spółki przejmującej.

Złożenie wniosku do KRS - kto zgłasza łączenie spółek?

Ostatnim krokiem procedury połączenia jest złożenie wniosku do KRS o rejestrację połączenia spółek. W zależności od sposobu połączenia będzie to wniosek o rejestrację spółki powstałej w wyniku połączenia albo rejestrację podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.

Obowiązek zgłoszenia połączenie spółek do rejestru przedsiębiorców KRS spoczywa na zarządach każdej z łączących się spółek.

Ile trwa połączenie spółek kapitałowych?

Czas potrzebny do przeprowadzenia procedury połączenia jest w dużej mierze uzależniony od tego, jakie spółki będą w niej uczestniczyć. Z reguły proces ten może trwać od około trzech do sześciu miesięcy. Sprawne przeprowadzenia połączenia spółek kapitałowych zależy bowiem nie tylko od terminów wynikających z przepisów ustawy, ale również od szybkości działania zarządów, wspólników, księgowych i biegłych rewidentów. Na długość całej procedury wpływa także czas rozpatrywania odpowiednich wniosków przez sąd rejestrowy.

Wykorzystaj 100% możliwości jakie daje spółka z o.o. Sprawdź nasze książki, w których znajdziesz niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!

Kiedy dochodzi do połączenia spółek?

Momentem, w którym dochodzi do połączenia spółek jest tzw. dzień połączenia. W zależności od sposobu połączenia dniem połączenia jest dzień wpisania powstałej w wyniku połączenia spółki do rejestru przedsiębiorców KRS lub rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.

Konsekwencją połączenia jest rozwiązanie spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. W efekcie dochodzi do wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

Jakie są skutki połączenia spółek?

Połączenie spółek przez przejęcie a pracownicy

W wyniku połączenia spółek następuje przejście zakładu pracy na spółkę przejmującą, która staje się wówczas z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Tym samym nie ma obowiązku zawierania aneksów do obowiązujących umów o pracę.

Przepisy przewidują, że jeżeli w spółkach przejmowanych nie działają organizacje związkowe pracownicy powinni zostać poinformowani o przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania. Zawiadomienie w tym zakresie powinno nastąpić co najmniej 30 dni przed przewidywanym dniem połączenia spółek.

Warto pamiętać, że w terminie 2 miesięcy od dnia połączenia pracownik może bez wypowiedzenia rozwiązać stosunek pracy, za siedmiodniowym uprzedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Co więcej, uprawnienie do rozwiązania stosunku pracy z powodu przejścia zakładu pracy przysługuje wyłącznie pracownikowi. Oznacza to, że umowy o pracę nie może wypowiedzieć z tej przyczyny pracodawca, tj. spółka przejmująca.

Połączenie spółek - skutki podatkowe

Podstawowym skutkiem podatkowym, który wywołuje połączenie spółki z o.o. z inną spółką, jest sukcesja podatkowa. Spółka przejmująca lub nowo zawiązana przejmuje bowiem wszelkie wynikające z przepisów prawa podatkowego obowiązki spółek przejmowanych (łączonych) w zakresie zobowiązań podatkowych (np. zapłaty podatku, korekty faktur), a jednocześnie może realizować prawa przysługujące tym spółkom (np. do zwrotu nadpłaconego podatku, do odliczenia VAT z faktur wystawionych na spółkę przejmowaną). Następstwem podatkowym objęta jest także odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, które zaistniały u spółki przejmowanej (połączonej). Jednocześnie należy mieć na uwadze, że przepisy mogą w niektórych sytuacjach wyłączać lub ograniczać wyżej opisaną zasadę następstwa podatkowego.

Sama czynność połączenia spółek może również wiązać się z powstaniem obowiązków podatkowych na gruncie podatków dochodowych, podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podatek dochodowy (CIT)

Na poziomie spółki przejmującej lub nowo zawiązanej połączenie spółki z o.o. z inną spółką co do zasady skutkuje powstaniem przychodu w wysokości:

1. ustalonej na dzień poprzedzający dzień łączenia wartości rynkowej majątku podmiotu przejmowanego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w części przewyższającej wartość przyjętą dla celów podatkowych składników tego majątku, nie wyższą od wartości rynkowej tych składników;

2. ustalonej na dzień poprzedzający dzień łączenia wartości rynkowej majątku podmiotu przejmowanego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w części przewyższającej wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych;

3. ustalonej, w części odpowiadającej udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej, na dzień poprzedzający dzień łączenia, wartości rynkowej majątku podmiotu przejmowanego otrzymanego przez spółkę przejmującą ponad cenę nabycia udziałów (akcji) tej spółki w podmiocie przejmowanym w przypadku gdy spółka przejmująca posiada w kapitale zakładowym spółki przejmowanej taki udział.

Podatek od towarów i usług (VAT)

Mając na uwadze fakt, że przy połączeniu spółek następuje przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną, który zwykle stanowi przedsiębiorstwo, połączenie zasadniczo nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednakże nie można wykluczyć sytuacji, w której majątek spółki nie spełniałby definicji przedsiębiorstwa (np. gdyby przejmowana spółka prowadziła działalność non profit). Wówczas połączenie mogłoby potencjalnie podlegać opodatkowaniu VAT.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)

Na gruncie PCC obowiązek podatkowy powstaje w sytuacji zmiany umowy spółki, przez którą w ustawie rozumie się również łączenie spółek, jeżeli jego wynikiem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej lub nowo zawiązanej. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy spółka z o.o. łączy się ze spółką jawną, partnerską lub komandytową. W takim przypadku spółka przejmująca lub nowo zawiązana obowiązana jest do zapłaty PCC w wysokości 0,5% wartości jej kapitału zakładowego. Zwolniona z opodatkowania jest jednak ta część kapitału zakładowego, która była uprzednio opodatkowana PCC.

Jeśli w połączeniu biorą udział wyłącznie spółki z o.o., akcyjne lub komandytowo-akcyjne, to wówczas połączenie nie będzie podlegało opodatkowaniu. Opodatkowaniu PCC nie powinno również podlegać połączenie spółki z o.o. z prostą spółką akcyjną niezależnie od tego, jaką formę prawną będzie miała spółka przejmująca lub nowo zawiązana, oraz połączenie spółki z o.o. ze spółką jawną, partnerską lub komandytową, jeżeli spółka przejmująca lub nowo zawiązana będzie prostą spółką akcyjną. W przypadku takiego połączenia należy jednak każdorazowo przeanalizować aktualne stanowisko organów podatkowych.

Paweł Dymkowski
Paweł Butkiewicz