Deklaracja PCC-3 - jak ją wypełnić i kiedy należy złożyć?

Zamierzasz założyć spółkę z o.o. lub podwyższyć jej kapitał zakładowy? Dokonujesz czynności cywilnoprawnych opodatkowanych PCC, takich jak zawarcie umowy sprzedaży bądź umowy pożyczki? Sprawdź jaką deklarację powinieneś złożyć oraz ile zapłacisz podatku od czynności cywilnoprawnych!

Co to jest PCC-3?

PCC-3 to jest deklaracją w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek złożenia deklaracji powstaje w związku z czynnościami sklasyfikowanymi w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Kto musi złożyć deklarację PCC-3?

Obowiązek podatkowy na gruncie PCC powstaje w momencie zawarcia umowy. Do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych i złożenia deklaracji PCC-3, zobowiązany jest płatnik. W zależności od tego jaki jest przedmiot opodatkowania, oraz od charakteru zawieranej umowy, płatnikami są:

kupujący - w przypadku umowy sprzedaży,

obie strony czynności - przy umowie zamiany,

obdarowani - w przypadku umowy darowizny,

nabywcy własności nieruchomości - przy umowie dożywocia,

podmioty nabywające rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności - przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności,

użytkownicy lub nabywający prawo służebności - gdy następuje ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności,

biorący pożyczkę lub przechowawca - przy zawieraniu umowy pożyczki lub umowy depozytu nieprawidłowego,

składający oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki - przy ustanowieniu hipoteki

wspólnicy - przy umowie spółki cywilnej, a przy pozostałych umowach spółki - spółka.

W jakich sytuacjach PCC pobiera notariusz?

W pewnym okolicznościach podatek PCC pobiera notariusz występując w roli płatnika. Ma to miejsce w przypadku, gdy czynność cywilnoprawna dokonywana jest w formie aktu notarialnego.

Zawierając więc umowę spółki z o.o. w formie aktu notarialnego podatek od czynności cywilnoprawnych zostanie pobrany i wpłacony na rachunek właściwego urzędu skarbowego przez notariusza.

Notariusz przekazuje również deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku, co zwalnia podatnika z obowiązku jej składania.

Kiedy nie trzeba składać deklaracji PCC-3 i płacić podatku?

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazuje na szereg wyłączeń. Przede wszystkim należy wskazać, że wyłączone z opodatkowania są czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT. Co istotne wyłączenie z PCC może mieć również zastosowanie w przypadku niektórych czynności podlegających pod przepisy o VAT, jednocześnie korzystających ze zwolnienia. 

W kontekście spółki z o.o., warto pamiętać, że na mocy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wyłączone z opodatkowania są także umowy spółki i ich zmiany związane z:

łączeniem spółek kapitałowych,

przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,

wniesieniem do spółki kapitałowej w zamian za jej udziały lub akcje:

• przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,

• udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

Opodatkowaniu nie podlegają również (między innymi) czynności cywilnoprawne w sprawach: alimentacyjnych, opieki, kurateli, przysposobienia, ubezpieczenia społecznego oraz zdrowotnego, zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę, nauki, oraz wiele innych.

Kiedy przysługuje zwolnienie od podatku i składania deklaracji PCC-3?

Podobnie jak w przypadku wyłączeń, ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazuje również na szereg zwolnień od zapłaty podatku. Jako przykłady najczęściej stosowanych zwolnień przedmiotowych należy wskazać:

zawarcie umowy spółki i ich zmiany:

• związane z przekształceniem lub łączeniem spółek w części wkładów do spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska albo od których zgodnie z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany,

• związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska,

• związane z podwyższeniem kapitału zakładowego w części dotyczącej wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat po jego obniżeniu,

• jeżeli przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług użyteczności publicznej w zakresie transportu publicznego, zarządzania portami i przystaniami morskimi, zaopatrzenia ludności w wodę, gaz, energię elektryczną, energię cieplną lub zbiorowego odprowadzania ścieków i w wyniku zawarcia umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego obejmuje co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce albo w chwili zmiany umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiada już co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce;

sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł,

sprzedaż bonów i obligacji skarbowych,

sprzedaż bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego,

sprzedaż towarów giełdowych na giełdach towarowych,

sprzedaż praw majątkowych, będących instrumentami finansowymi:

• firmom inwestycyjnym oraz zagranicznym firmom inwestycyjnym,

• dokonywaną za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych firm inwestycyjnych,

• dokonywaną w ramach obrotu zorganizowanego,

• dokonywaną poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne oraz zagraniczne firmy inwestycyjne, jeżeli prawa te zostały nabyte przez te firmy w ramach obrotu zorganizowanego

  - w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

udzielenie pożyczki:

• przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,

• w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami z tzw. zerowej grupy podatkowej, o których mowa ustawie o podatku od spadków i darowizn, w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

  -złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,

  -udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,

• na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu - na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn,

• na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o których mowa wyżej, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł;

zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Warto podkreślić, że zarówno w przypadku zwolnienia, jak i wyłączenia z opodatkowania, druk PCC-3 nie będzie musiał być składany przez podatnika do urzędu skarbowego.

Ile wynosi stawka podatku wykazywana w deklaracji PCC-3?

Obowiązek zapłaty PCC powstaje w oparciu o właściwą stawkę podatku. Czynności cywilnoprawne podlegają opodatkowaniu według różnych stawek. Ustawa uwzględnia więc wykaz stawek podatku PCC.

W przypadku najczęściej dokonywanych czynności cywilnoprawnych, stawka podatku od czynności cywilnoprawnych wynosi od 0,5% do 2%, w zależności od charakteru czynności stanowiącej przedmiot opodatkowania.

W kontekście spółki z o.o. obowiązek podatkowy powstaje przede wszystkim w momencie zawarcia umowy spółki i wniesieniu do niej wkładów stanowiących kapitał zakładowy. Stawka podatku od czynności cywilnoprawnych wynosi w tym przypadku 0,5% i dotyczy jedynie wkładów, które podwyższają kapitał zakładowy spółki, nadwyżka przekazywana na kapitał zapasowy spółki (tzw. agio) nie jest opodatkowana PCC. Sytuacja jest analogiczna w przypadku zmiany umowy spółki, każdorazowe podwyższenie kapitału zakładowego spółki podlega opodatkowaniu w stawce 0,5% podstawy opodatkowania.

Do innych, najbardziej powszechnych czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu zaliczamy: umowę sprzedaży, umowę pożyczki, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, umowy odpłatnej służebności, umowę zamiany, umowy dożywocia, umowy o dział spadku, umowy o zniesienie współwłasności oraz umowy darowizny.

Stawki podatku dla tych czynności cywilnoprawnych wynoszą:

od umowy sprzedaży:

• nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

• innych praw majątkowych - 1%;

od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego - 0,5%;

od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności - 1%;

od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

• przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego, prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

• przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%.
  
  

  

  Co stanowi podstawę opodatkowania czynności cywilnoprawnych?

  Podstawę opodatkowania PCC w przypadku zawarcia lub zmiany umowy spółki z o.o. stanowi wartość podwyższająca jej kapitał podstawowy (zakładowy). Wśród innych czynności związanych z funkcjonowaniem spółki z o.o. podstawę opodatkowania stanowi:

  • kwota dopłat - przy dopłatach,

  • kwota lub wartość pożyczki - przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika,

  • roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania - przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania,

  • wartość wkładów do spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia - przy przekształceniu lub łączeniu spółek,

  • wartość kapitału zakładowego - przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby.

  W przypadku innych, najbardziej powszechnych czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania stanowi:

  przy umowie sprzedaży - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego;

  przy umowie zamiany:

  • lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,

  • w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek;

  przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego;

  przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;

  przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku;

  przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;

  przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy - kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.

  Ile jest czasu na złożenie PCC-3?

  Zapłacić podatek i złożyć deklarację PCC-3 należy w terminie do 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku zbiorczej deklaracji (PCC-4) termin na złożenie przypada zaś na 7. dzień miesiąca, po zakończeniu miesiąca, w którym obowiązek podatkowy powstaje.

  

Wszystko co musisz wiedzieć o spółce z o.o.! Sprawdź największe kompendium wiedzy – niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!

Jak wypełnić PCC-3 i gdzie znaleźć wzór deklaracji?

Ministerstwo finansów udostępnia wzór deklaracji PCC-3 na stronie: https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/formularze-do-druku-pcc/

Podatnik ma więc możliwość wydrukowania, wypełnienia i wysłania, bądź zaniesienia PCC-3 osobiście do właściwego urzędu skarbowego.

Jak poprawnie wypełnić PCC-3?

Decydując się na wypełnienie deklaracji w tradycyjnej formie warto zadbać, aby była ona przygotowana w sposób prawidłowy.

W pierwszej kolejności, w sekcji A oraz B należy wpisać podstawowe dane identyfikacyjne dotyczące podatnika oraz miejsca i celu składania deklaracji. Potencjalną wątpliwość może budzić pole 7. w sekcji B.1. - w przypadku zakładania spółki z o.o. przez Internet, na portalu S24, należy wybrać pole inny podmiot.

Podobnie jest w przypadku większości najczęściej zawieranych umów cywilno-prawnych. Przykładowo, osoba fizyczna kupująca na własność samochód osobowy od innej osoby fizycznej również powinna wybrać pole inny podmiot. Inaczej jest w przypadku kupowania samochodu na współwłasność. Wówczas wszyscy współwłaściciele będą zobowiązani solidarnie do zapłaty podatku. W takim scenariuszu jedna z tych osób wypełnia i składa do naczelnika właściwego urzędu skarbowego deklarację PCC-3 wraz z załącznikami PCC-3/A podpisanymi przez resztę współwłaścicieli. Współwłaściciele mogą zapłacić podatek wspólnie, alternatywnie podatek może zostać zapłacony w całości przez jednego z nich, wówczas podatnik może żądać zwrotu odpowiednich części podatku od pozostałych współwłaścicieli.

W sekcji C należy podać informacje dotyczące przedmiotu opodatkowania i treści czynności cywilnoprawnej w tym zwięźle określić jej treść (m.in. data i miejsce zawarcia umowy oraz jej przedmiot).

W sekcji D należy obliczyć należny podatek w związku z dokumentowaną czynnością, z wyjątkiem umowy spółki lub jej zmiany. Podatnik powinien w tym miejscu wpisać obliczoną podstawę opodatkowania oraz należny podatek - obie wartości należy zaokrąglić do pełnych złotych.

W sekcji E spółka wykazuje podstawę opodatkowania oraz należny podatek w związku z zawarciem umowy spółki bądź jej zmianą. W sekcji E.2. spółka wykaże koszty i opłaty związane z czynnością.

W dalszej części deklaracji należy wpisać podatek do zapłaty (sekcja F), informacje dodatkowe (sekcja G), informacje o załącznikach (sekcja H) oraz podpis podatnika (sekcja I).

PCC-3 przez Internet - jak wypełnić PCC-3 i zapłacić podatek online?

W obowiązującym stanie prawnym ministerstwo finansów nie udostępnia już gotowych deklaracji PCC-3 w formie interaktywnych plików PDF, zostały one zastąpione deklaracjami online. Elektroniczny formularz można złożyć za pośrednictwem portalu rządowego

Proces wypełniania deklaracji online przebiega w sposób analogiczny do opisanego wyżej formularza w formie tradycyjnego druku. Portal udziela dodatkowo cennych wskazówek podczas wypełniania deklaracji.

Wypełnioną deklaracje online należy podpisać i wysłać przy pomocy podpisu kwalifikowanego (e-podpisu) lub - w przypadku osób fizycznych - posługując się danymi autoryzującymi.

PCC-3 po terminie - jaka kara za spóźnienie?

Od niezapłaconego w terminie PCC należne są odsetki w wysokości wskazanej w Ordynacji Podatkowej. Stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. W dobie wysokich stóp procentowych odsetki od zaległości podatkowych mogą więc rosnąć w bardzo szybkim tempie.

Podatnik składający PCC-3 po terminie może być również obciążony grzywną do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie, co wynika z przepisów KKS.

Czy niezapłacony PCC ulega przedawnieniu?

Podatek PCC przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, na podstawie Ordynacji Podatkowej.

Co istotne jednak, obowiązek podatkowy może powstać również z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym na fakt jej dokonania.

W praktyce oznacza to, że przedawniony obowiązek podatkowy może powstać ponownie, pod warunkiem, że podatnik sam powoła się przed organem na fakt dokonania owej czynności.

Czynny żal PCC-3

W celu uniknięcia odpowiedzialności karno skarbowej w przypadku nie dotrzymania terminu złożenia deklaracji i zapłaty podatku, podatnik może złożyć PCC-3 z tzw. czynnym żalem.

Należy jednak pamiętać, że złożenie czynnego żalu jest bezskuteczne:

• w czasie kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Zaznaczamy również, że złożenie czynnego żalu nie zwalnia z zapłaty odsetek od niezapłaconego w terminie zobowiązania podatkowego. Poprawne złożenie PCC-3, czynnego żalu oraz zapłacenie zaległego podatku chroni jednak podatnika przed sankcjami wynikającymi z KKS.

Potrzebujesz pomocy przy rozliczaniu PCC? A może interesują Cię usługi związane z doradztwem zakresie podatku dochodowego lub VAT? Zapraszamy do kontaktu  z doświadczonymi doradcami z Kancelarii PragmatIQ oraz do do zapoznania się z naszą ofertą.

Piotr Zarański