Spółka z o.o. – optymalna forma prawna do sprzedaży biznesu

Odpowiednie przygotowanie firmy do sprzedaży jest kluczowe dla sprawnego przeprowadzenia planowanej transakcji. Jedną z najważniejszych decyzji jest wybór formy prawnej sprzedawanego biznesu. Wybór optymalnej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej może pozwolić na bardziej korzystne ukształtowanie postanowień zamierzonej transakcji sprzedaży i wyeliminowanie niekorzystnych konsekwencji podatkowych.

Z dalszej części artykułu dowiesz się czemu w naszej ocenie najkorzystniej sprzedać biznes działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a mniej korzystne będzie nabycie przedsiębiorstwa prowadzonego dotychczas w formie jednoosobowej działalności gospodarczej.

Czemu warto sprzedać biznes działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - korzyści podatkowe

W większości przypadków, sprzedaży firmy działającej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie korzystna podatkowo.

Korzyści w zakresie podatku dochodowego

Zaznaczyć przede wszystkim należy, że sprzedaż spółki z o.o. polega w rzeczywistości na zbyciu wszystkich udziałów w kapitale zakładowym tej spółki. Przychód ze sprzedaży udziałów w spółce z o.o. podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym (PIT lub CIT) według zryczałtowanej stawki 19%. Z kolei dochód ze sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej podlega opodatkowaniu według skali podatkowej, czyli według stawki 12% i 32%, przy czym stawkę tę stosuje się nawet wtedy, gdy bieżące dochody z działalności spółki były rozliczane przez wspólnika według stawki liniowej.

W przypadku zawarcia umowy zbycia przedsiębiorstwa przez osobę prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, wysokość podatku jest uzależniona od formy opodatkowania przedsiębiorcy. Jeżeli dochody uzyskiwane z prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowane są według skali (12 % i 32 %), wówczas przejście własności przedsiębiorstwa również będzie opodatkowane podatkiem według skali. Natomiast jeśli przedsiębiorca rozlicza dochody według stawki liniowej, sprzedaż przedsiębiorstwa również będzie podlegała opodatkowaniu według tej zasady (19 %).

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Wskazać należy, że nabywca udziałów w sp. z o.o. zobowiązany jest do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z jej zawarciem. Nabycie udziałów podlega opodatkowaniu PCC w wysokości 1% ustalonej wartości transakcji. Deklaracja oraz zapłata podatku powinna zostać dokonana przez nabywcę w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy.

Nabycie przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej również podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wartość należnego podatku jest w tym przypadku obliczana w oparciu o wartość poszczególnych składników majątkowych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa.

Wskazać przy tym należy, że jeśli strony umowy sprzedaży nie wyodrębniły wartości poszczególnych składników wchodzących w skład przedsiębiorstwa, do których zastosowanie mają różne stawki PCC, podatek pobiera się według najwyższej stawki.

Wykorzystaj 100% możliwości jakie daje spółka z o.o. Sprawdź nasze książki, w których znajdziesz niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!

Sprzedaż biznesu a podatek VAT

Co do zasady umowa, której przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, pozostaje neutralna pod kątem podatku od towarów i usług, co oznacza, że czynność ta nie podlega VAT. Podobnie w przypadku transakcji zbycia udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która również nie podlega podatkowi od towarów i usług.

Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa za zaległości podatkowe

Zwrócić należy także uwagę na przepisy ordynacji podatkowej, zgodnie z którymi nabywca przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze zbywcą za zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach. Zakres odpowiedzialności ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa.

Więcej na temat opodatkowania sprzedaży firmy można przeczytać w naszym artykule Jaki jest podatek przy sprzedaży firmy? 

Sprzedaż biznesu działającego w formie spółki z o.o. - kluczowe decyzje i umowy wchodzące w skład przedsiębiorstwa

Konsekwencje w zakresie licencji, zezwoleń i koncesji

Niewątpliwą zaletą sprzedaży biznesu w formie spółki z o.o. jest to, że nabycie przez inwestora udziałów w spółce w większości przypadków pozostanie bez wpływu na udzielone na rzecz tej spółki licencje, zezwolenia i koncesje. Nie ma w tym przypadku konieczności ponownego występowania przez spółkę o ich wydanie.

Dzięki odrębnej od wspólników osobowości prawnej spółki, wszelkie decyzje administracyjne wydawane są bezpośrednio na tę spółkę, a nie na jej wspólników. W niektórych przypadkach konieczne może być jedynie dokonanie zgłoszenia zmiany w składzie osobowym wspólników spółki.

Umowy zawarte przez spółkę z klientami i kontrahentami

Co równie ważne, sprzedaż udziałów w spółce z o.o. w większości przypadków nie będzie miała żadnych konsekwencji dla zawartych przez spółkę umów z jej klientami i kontrahentami oraz na prawa i obowiązki z nich wynikające. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia inwestora, dla którego klienci i kontrahenci przejmowanego biznesu mogą być kluczowym argumentem dla podjęcia decyzji o jego nabyciu.

Przy zmianie wspólników spółki nie istnieje bowiem obowiązek zawierania nowych umów, np. umów najmu lokali czy dzierżawy nieruchomości wykorzystywanych przez spółkę w jej działalności. Dodatkowo, wszelkie przysługujące dotychczas spółce prawa majątkowe, w tym majątkowe prawa autorskie czy wierzytelności spółki wobec innych podmiotów, pozostają dalej przy niej. Spółka w dalszym ciągu pozostaje też właścicielem wyrobów, materiałów czy innych ruchomości należących do niej przed przystąpieniem inwestora.

Zaznaczyć także należy, że za zobowiązania spółki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej odpowiada ona sama. Spowodowane jest to ograniczeniem odpowiedzialności jej wspólników.

Różnice związane ze sprzedażą jednoosobowej działalności gospodarczej

Odmiennie sytuacja wygląda przy zawieraniu umowy sprzedaży przedsiębiorstwa w jednoosobowej działalności gospodarczej, w ramach której powstanie konieczność ponownego uzyskania wydanych decyzji administracyjnych, a także zawarcia umów z kontrahentami.

Niestety, w przypadku niektórych zezwoleń, koncesji czy licencji może się okazać, że na skutek zmiany właściciela przedsiębiorstwa posiadane decyzje wygasną i konieczne będzie ich ponowne uzyskanie przez kupującego, co czasami może okazać się utrudnione, a nawet niemożliwe. Podobnie w przypadku umów z kontrahentami, którzy nie zawsze muszą być zainteresowani podpisaniem umów z nabywcą na analogicznych zasadach jak z jego poprzednikiem.

Spółka z o.o. a częściowe wycofywanie się z biznesu

Możliwość częściowego zbycia

Często w transakcjach przejęć firm sprzedający zamierza stopniowo wycofywać się z prowadzonego biznesu, przekazując jednocześnie kontrolę nad spółką inwestorowi. Nierzadko również sam inwestor oczekuje, że sprzedający, który zbudował biznes i od lat go prowadził, jeszcze przez jakiś czas pozostanie wspólnikiem tej spółki aż do czasu, gdy inwestor-nabywca wdroży się w działanie firmy. W szczególności zdobędzie informacje odnośnie stosunków prawnych spółki i będzie gotowy do jej całkowitego przejęcia i samodzielnego prowadzenia.

Z uwagi na dopuszczalność sprzedaży tylko części udziałów, możliwe jest takie zaplanowanie transakcji, które pozwoli na stopniowe wprowadzanie inwestora do spółki. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zapewnia dużą elastyczność w zakresie przejmowania kontroli nad spółką przez inwestora. Pozwala to stronom na ustalenie etapów transakcji, zgodnie z którymi po spełnieniu określonych warunków nowy wspólnik będzie nabywał kolejne pakiety udziałów.

Zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej

Jeżeli transakcja dotyczy spółki osobowej (np. spółki jawnej lub komandytowej), zbywca nie ma możliwości stopniowego wycofywania się z biznesu. Ogół praw i obowiązków w spółce osobowej jest niepodzielny i nie może zostać sprzedawany częściami. W niektórych sytuacjach może to nie pasować do założonego modelu transakcji.

Nabycie przedsiębiorstwa JDG

Również w przypadku sprzedaży jednoosobowej działalności gospodarczej nie ma możliwości stopniowego sprzedawania takiego przedsiębiorstwa, w związku z tym inwestor-nabywca musi być przygotowany na całkowite przejęcie i prowadzenie firmy. Umowa zbycia przedsiębiorstwa skutkuje pełnym przejęciem danej działalności przez nabywcę.

Sprzedaż firmy a przekształcenie w spółkę z o.o.

Jeżeli obecnie firma jest prowadzona w innej formie prawnej niż spółka z o.o., nie oznacza to automatycznie, że w przypadku jej sprzedaży nie będzie można skorzystać ze wskazanych powyżej korzyści. Przygotowując jej sprzedaż, warto rozważyć przekształcenie w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością co jest możliwe zarówno w przypadku prowadzenia biznesu w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i spółki innej niż spółka z o.o.      

Niekiedy także sam inwestor oczekuje, że sprzedający przed przystąpieniem do sprzedaży przedsiębiorstwa przekształci swoją działalności w sp. z o.o. Sprzedaż firmy jednoosobowej przeważnie nie jest korzystna dla inwestora, dlatego zdarza się, że taki obowiązek jest jednym z warunków wstępnych transakcji, sformułowanych w umowie przedwstępnej lub liście intencyjnym i inwestor wymaga zobowiązania się zbywcy do wcześniejszego przeprowadzenia procesu przekształcenia. Własność przedsiębiorstwa prowadzonego w takiej formie łatwiej przenieść na inną osobę. Przekształcenie, dokonane w trybie przepisów kodeksu spółek handlowych, nie powoduje zmian w zakresie prawa własności ruchomości, nieruchomości czy istniejących wcześniej wierzytelności. Wskazane powyżej prawa przysługiwać będą powstałej w wyniku przekształcenia spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Więcej o tym w jakich jeszcze sytuacjach warto przekształcić firmę w spółkę z o.o. można przeczytać w naszym artykule W jakich sytuacjach warto przekształcić się w spółkę z o.o.? 

Chcesz sprzedać firmę? O tym jak przygotować firmę do sprzedaży możesz dowiedzieć się również z naszego filmiku instruktażowego Jak przygotować się do sprzedaży firmy? 10 przykazań!

Sprzedaż firmy - kwestie techniczne

Forma umowy - pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi

Zarówno sprzedaż przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (lub jego zorganizowanej części) oraz sprzedaż udziałów w spółce z o.o., co do zasady wymaga jedynie zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Nieco inaczej będzie wyglądać sytuacja, gdy jednym ze składników majątku będzie nieruchomość albo inna rzecz, dla przeniesienia własności której przepisy (np. kodeks cywilny) wymagają formy szczególnej aktu notarialnego. W takiej sytuacji, w przypadku zawarcia umowy przeniesienia własności przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej konieczne będzie zawarcie umowy w formie aktu notarialnego i zachowania należytej staranności związanej ze zwiększonymi obowiązkami formalnymi stron.

W przypadku zbywania udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na nowego właściciela obowiązek taki nie powstanie. Właścicielem nieruchomości pozostaje w dalszym ciągu spółka, a inwestor nabywa jedynie udziały w jej kapitale zakładowym, wobec czego w dalszym ciągu wystarczającą będzie forma pisemna z notarialnie poświadczonymi podpisami.

Dodatkowe obowiązki zbywcy

Wspólnik, zamierzający zbyć swoje udziały, może napotkać pewne dodatkowe ograniczenia, które powinny jednak wprost wynikać z treści umowy spółki. Najczęstszym tego typu ograniczeniem w rozporządzaniu udziałami spółki jest obowiązek uprzedniego uzyskania zgody spółki lub wspólników spółki na sprzedaż udziałów.

Po ewentualnym uzyskaniu wymaganych zgód zbywca udziałów może zawrzeć umowę sprzedaży udziałów w kapitale zakładowym spółki na rzecz nabywcy. Umowa ta, jak zostało już wskazane, zawierana jest w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Przy takim przejęciu kontroli nad spółką, w której udziały przejmuje nabywca, w spółce pozostają wszelkie przysługujące jej dotychczas prawa, wierzytelności, ruchomości, nieruchomości, środki pieniężne zgromadzone w kasie spółki oraz własność pozostałych składników majątkowych.

Karolina Kulińska-Polak, Michał Walczak

Sprawdź także:

Sprzedaż udziałów spółki z o.o. - na co zwrócić uwagę?

Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. - co warto w niej uregulować?

Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. część 2 - zabezpieczenie zapłaty ceny odroczonej w czasie

Pomoc prawna w transakcjach kupna i sprzedaży firmy

Karolina Kulińska-Polak, Michał Walczak