Odpowiedzialność w spółce z o.o. – kto ją ponosi i jak się kształtuje?
Spółka z o.o. jest najpopularniejszym typem spółki w Polsce, co jest wynikiem tego, że jest to stosunkowo bezpieczna forma prowadzenia działalności gospodarczej. Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują co prawda sytuacje, w których posiadanie statusu wspólnika spółki z o.o. czy członka jej organu wiąże się z określoną odpowiedzialnością, jednak – w porównaniu do wspólników spółek osobowych czy jednoosobowych przedsiębiorców – są to przypadki stosunkowo nieliczne. W naszym artykule podpowiadamy, jak ich uniknąć!
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji
Od momentu zawarcia umowy spółki z o.o. do jej rejestracji w KRS mamy do czynienia ze spółką z o.o. w organizacji. Spółka z o.o. w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.
Za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji solidarnie odpowiadają spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Jeżeli wspólnik spółki z o.o. na etapie poprzedzającym wpis spółki w rejestrze przedsiębiorców KRS działał w imieniu tej spółki, np. jako członek zarządu albo wyznaczony pełnomocnik, to wspólnik ten ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę z o.o. w organizacji. Za te zobowiązania odpowiada wówczas całym swoim majątkiem osobistym. Jeżeli wspólnik spółki z o.o. w organizacji nie działał w jej imieniu, jego odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki jest ograniczona do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów. Wniesienie zatem umówionego wkładu od razu w całości powoduje, że wspólnik, który nie działał w imieniu spółki z o.o. w organizacji, nie będzie odpowiadał za jej długi.
Wykorzystaj 100% możliwości jakie daje spółka z o.o. Sprawdź nasze książki, w których znajdziesz niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!
Odpowiedzialność wspólnika spółki z o.o.
W kodeksie spółek handlowych wprost wskazano, że wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki z o.o. W związku z uczestnictwem w spółce z o.o. dotyczy ich jednak ryzyko gospodarcze związane z obowiązkiem wniesienia wkładów do spółki. Co jednak ważne, obejmuje ono nie odpowiedzialność za zobowiązania spółki wobec osób trzecich, ale odpowiedzialność wobec samej spółki.
Wkład do spółki z o.o. może być pieniężny albo niepieniężny (np. nieruchomość, przedsiębiorstwo), przy czym przedmiotem wkładu do spółki z o.o. nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. W przypadku, gdy wspólnik wniósł do spółki z o.o. wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce z o.o. różnicy między wartością wkładu przyjętą w umowie spółki a zbywczą wartością wkładu. W praktyce przyjmuje się, że przez wady wniesionego wkładu należy rozumieć zarówno wady fizyczne, jak i wady prawne. W tej sytuacji obarczony wadą fizyczną będzie m.in. wkład niekompletny lub niezdolny do użytku zgodnie z przeznaczeniem. Wadą prawną natomiast będzie obarczony wkład stanowiący własność osoby trzeciej albo obciążony prawem osoby trzeciej. Umowa spółki z o.o. może przewidywać, że spółce przysługują także inne uprawnienia w przypadku wniesienia przez wspólnika wkładu niepieniężnego obarczonego wadami. Także w przypadku, gdy wartość wkładów niepieniężnych wskazana w umowie spółki z o.o. została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia tej umowy, wspólnik, który wniósł taki wkład oraz członkowie zarządu, którzy wiedząc o zawyżonej wartości wkładu, zgłosili spółkę z o.o. do rejestru, zobowiązani są solidarnie do wyrównania spółce brakującej wartości.
Odpowiedzialność wspólnika wobec spółki z o.o. może być również związana z dodatkowymi świadczeniami wspólnika wynikającymi z umowy spółki. Przykładowo, umowa spółki z o.o. może zobowiązywać wspólników do wniesienia dopłat. Gdy umowa spółki nie określa jednoznacznie wysokości i terminu wniesienia dopłat, kwestie te regulowane są uchwałą wspólników. W przypadku nieuiszczenia dopłaty w terminie, wspólnik zobowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. Spółka może również żądać od wspólnika naprawienia szkody powstałej na skutek zwłoki. Więcej na temat dopłat przeczytasz w naszym artykule: Dopłaty w spółce z o.o. – wszystko, co musisz o nich wiedzieć .
Obowiązek zwrotu niektórych wypłat dokonanych na rzecz wspólnika
Ze względu na odrębność spółki z o.o. od jej wspólników wszelkie przesunięcia z majątku spółki do jej wspólników wymagają istnienia określonego tytułu prawnego. Jednocześnie wspólnik, który otrzymał wypłatę wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki, zobowiązany jest do jej zwrotu. Przykładowo, obowiązek zwrotu po stronie wspólnika może dotyczyć wypłaty dywidendy w wyższej kwocie niż należna wspólnikowi lub wypłaty wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne w wysokości przewyższającej ceny lub stawki przyjęte w obrocie. Co ważne, obowiązek zwrotu, o którym mowa powyżej, nie wygasa z momentem utraty statusu wspólnika przez podmiot, który otrzymał świadczenie od spółki będąc jej wspólnikiem.
Za wypłaty dokonane na rzecz wspólnika z naruszeniem przepisów prawa lub postanowień umowy spółki odpowiedzialność ponoszą także członkowie organów spółki odpowiedzialni za tę wypłatę. Członkowie organów spółki odpowiadają za zwrot wypłaty do spółki
z o.o. solidarnie z odbiorcą wypłaty.
W przypadku, gdy wypłata dokonana na rzecz wspólnika wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki skutkuje ubytkiem w majątku spółki z o.o. w takim stopniu, że kapitał zakładowy nie jest pokryty w pełni, do wyrównania ubytku w kapitale zakładowym mogą zostać zobowiązani wspólnicy w stosunku do swoich udziałów. Kwoty, których nie można ściągnąć od wspólnika, który otrzymał nienależną wypłatę, i członków zarządu, rozdziela się pomiędzy pozostałych wspólników w stosunku do udziałów.
Odpowiedzialność za zgłoszenie fałszywych danych
Do zgłoszenia spółki z o.o. do rejestru przedsiębiorców należy załączyć m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników. Analogicznie do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. należy dołączyć m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione. Jeżeli członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniach, o których mowa powyżej, odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez 3 lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia jej kapitału zakładowego. Przez fałszywość oświadczenia należy rozumieć podanie, że wkłady zostały w całości wniesione, mimo iż fakt ten w rzeczywistości nie nastąpił.
Solidarna ze spółką odpowiedzialność dotyczyć będzie w tym przypadku wszystkich zobowiązań spółki, niezależnie od ich podstawy, jak również niezależnie od tego, czy są to zobowiązania prywatnoprawne czy publicznoprawne. Co istotne, dla ponoszenia takiej odpowiedzialności przez członka zarządu bez znaczenia pozostaje, czy poprzez złożenie fałszywego oświadczenia wierzyciel poniósł jakąkolwiek szkodę.
Odpowiedzialność członka zarządu i spółki ma w opisanym przypadku charakter solidarny. W konsekwencji to od wierzyciela zależy, czy będzie domagał się zaspokojenia swojej wierzytelności od spółki, od członka zarządu czy od obu tych podmiotów łącznie.
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone spółce
Zgodnie z przepisami osoby biorące udział w tworzeniu spółki z o.o., które – działając sprzecznie z prawem – z własnej winy wyrządziły spółce szkodę, zobowiązane są do naprawienia tej szkody. Ustawa nie precyzuje, kogo należy zaliczyć do kręgu osób biorących udział w tworzeniu spółki. Naszym zdaniem przyjąć należy, że osobami biorącymi udział w tworzeniu spółki są zasadniczo wspólnicy i członkowie organów spółki, choć według niektórych poglądów będą to także pełnomocnicy czy notariusze. Wspólnicy i członkowie organów spółki z o.o. odpowiadają za szkody wyrządzone spółce, jeśli ich działanie przy tworzeniu spółki było sprzeczne z prawem. Odpowiedzialność osób biorących udział w tworzeniu spółki uzależniona jest od tego, czy na skutek ich działań po stronie spółki z o.o. wystąpiła szkoda.
Za szkody wyrządzone spółce odpowiedzialność ponoszą także członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator. Członkowie władz spółki odpowiadają za szkody wyrządzone spółce z o.o. działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że wykażą brak winy w swoim działaniu lub zaniechaniu. W stosunku do członków władz spółki ustawodawca wprowadził podwyższony miernik staranności, co oznacza, że przy wykonywaniu swoich obowiązków osoby te powinny działać ze starannością uwzględniającą zawodowy charakter prowadzonej działalności.
Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki z o.o.
Należy pamiętać również, że w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki z o.o. okaże się bezskuteczna, tzn. nie będzie możliwości zaspokojenia roszczenia wierzyciela spółki z majątku tej spółki, za zobowiązania spółki z o.o. solidarnie odpowiadają członkowie jej zarządu. Do pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności konieczne jest, by niezaspokojone zobowiązanie spółki istniało w okresie, w którym pełnił on funkcję członka zarządu. Istnieje jednak szereg przypadków, w których członek zarządu może uwolnić się od osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o., o ile tylko dochowa należytej staranności w zakresie złożenia w odpowiednim terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki albo wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule: Czy członek zarządu spółki z o.o. odpowiada za jej zobowiązania?
Potrzebujesz porad związanych z obsługą prawną spółki? Zapraszamy do kontaktu z doświadczonymi doradcami z Kancelarii PragmatIQ, którzy wyjaśnią wszelkie kwestie z tym związane, a także kompleksowo przeprowadzą cały proces. Zapraszamy również do zapoznania się z naszą ofertą.
Paulina Bąk
